Lịch sử ra đời của pháo hoa – Từ Trung Hoa cổ đại đến hiện đại

Từ những tiếng nổ tre đầu tiên trong các lễ hội cổ xưa cho đến những màn trình diễn lung linh phủ khắp bầu trời ngày nay, nguồn gốc ra đời của pháo hoa là một câu chuyện dài đầy màu sắc – nơi con người kết hợp giữa khoa học, tín ngưỡng và nghệ thuật để thắp sáng niềm vui.

Lịch sử ra đời của pháo hoa

1. Pháo hoa ra đời từ đâu?

1.1 Từ tiếng nổ của ống tre trong lễ hội xưa

Hơn 2.000 năm trước, người Trung Hoa đã có thói quen đốt tre khô trong dịp lễ tết. Khi gặp lửa, ống tre nổ “đoàng” thật to, người ta tin rằng tiếng nổ ấy giúp xua đuổi tà khí và mang lại may mắn.
Đó chính là nguồn gốc sơ khai của pháo hoa – đơn giản nhưng đầy ý nghĩa trong văn hóa phương Đông.

1.2 Khi thuốc súng được phát hiện

Khoảng thế kỷ 9, các nhà luyện đan vô tình tìm ra hỗn hợp diêm tiêu, than củi và lưu huỳnh – thứ mà sau này gọi là thuốc súng. Khi đốt, nó phát ra ánh sáng và tiếng nổ mạnh.
Từ đó, người dân bắt đầu nhồi thuốc súng vào ống giấy hoặc ống tre, tạo nên những quả pháo phát sáng – và pháo hoa thật sự ra đời.

2. Pháo hoa lan tỏa ra khắp thế giới

2.1 Từ Trung Hoa sang châu Âu

Khi thương nhân đi theo Con đường Tơ lụa, họ đã mang kỹ thuật làm pháo sang các nước khác. Đến thế kỷ 13, người châu Âu – đặc biệt là người Ý – đã học cách chế tạo pháo hoa và dùng nó trong các lễ hội tôn giáo, ngày quốc khánh hay đám cưới hoàng gia.
Người Ý còn phát triển kỹ thuật cho pháo hoa có nhiều màu sắc, biến những tiếng nổ ngày xưa thành màn trình diễn ánh sáng tuyệt đẹp.

2.2 Sự thay đổi của pháo hoa qua thời gian

Đến thế kỷ 19, các nhà khoa học bắt đầu nghiên cứu muối kim loại để tạo màu sắc cho pháo hoa: đồng cho màu xanh lam, stronti cho màu đỏ, bari cho màu lục, natri cho ánh vàng rực rỡ.
Nhờ những phát hiện này, pháo hoa bước sang thời kỳ hiện đại, có màu sắc phong phú, ánh sáng bền và độ an toàn cao hơn.

☛ Từ đây, pháo hoa không còn là trò vui dân gian mà trở thành một loại hình nghệ thuật ánh sáng, được biểu diễn trong các lễ hội lớn, sự kiện thể thao và lễ kỷ niệm ở khắp nơi trên thế giới.
Và cũng trong dòng chảy đó, Việt Nam đã từng bước phát triển ngành pháo hoa dân dụng an toàn, mang bản sắc riêng nhưng vẫn hòa nhịp cùng xu hướng quốc tế.

3. Sự ra đời và phát triển của pháo hoa Việt Nam

3.1 Từ pháo truyền thống đến pháo hoa biểu diễn

✨ Từ thế kỷ 18 – 19, người Việt đã có phong tục đốt pháo nổ trong các dịp Tết và lễ hội. Tiếng pháo vang rộn là biểu tượng của niềm vui, may mắn và khởi đầu thuận lợi.
Tuy nhiên, vào thời điểm ấy, đó mới chỉ là pháo truyền thống thủ công – được du nhập sớm từ Trung Hoa qua các tuyến giao thương và triều cống giữa hai quốc gia.
Người Việt nhanh chóng biến đổi và bản địa hóa pháo nổ theo cách riêng, trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa Tết cổ truyền.

✨ Đến đầu thế kỷ 20, khi Pháp đặt nền hành chính tại Đông Dương, pháo hoa biểu diễn phương Tây bắt đầu được mang vào Việt Nam qua các sự kiện chào mừng, lễ quốc khánh, ngày quốc tế lao động.
Tuy còn hiếm, nhưng đây chính là thời điểm pháo hoa hiện đại lần đầu xuất hiện tại Việt Nam, đặt nền móng cho việc nghiên cứu và sản xuất pháo hoa trong nước sau này.

✨ Bước ngoặt quan trọng đến vào những năm 1990, khi Chính phủ Việt Nam quyết định ngừng sản xuất và sử dụng pháo nổ để đảm bảo an toàn, đồng thời chuyển hướng sang pháo hoa nghệ thuật không tiếng nổ.
Từ đây, pháo hoa Việt Nam chính thức bước sang thời kỳ mới – an toàn, được quản lý thống nhất, và hướng tới giá trị thưởng thức nghệ thuật thay vì chỉ là tiếng nổ mừng năm

3.2 Khi Việt Nam làm chủ công nghệ pháo hoa hiện đại

Sau giai đoạn chuyển đổi vào thập niên 1990, thời kỳ nghiên cứu và tự sản xuất pháo hoa của Việt nam chính thức bắt đầu.
Trọng trách này được giao cho Nhà máy Z121 – trực thuộc Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng (Bộ Quốc Phòng) – đơn vị có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực vật liệu nổ công nghiệp và quốc phòng.

Đến năm 1996, Z121 chính thức thử nghiệm thành công những mẫu pháo hoa đầu tiên do Việt Nam tự chế tạo. Đây được xem là cột mốc mở đầu cho ngành pháo hoa trong nước, đánh dấu việc Việt Nam làm chủ công nghệ sản xuất pháo hoa thay vì phải nhập khẩu từ nước ngoài.

Từ những năm 2000–2010, công nghệ pháo hoa Việt Nam không ngừng được cải tiến. Z121 đã:

✔️ Xây dựng dây chuyền sản xuất pháo hoa hiện đại với quy trình khép kín, an toàn tuyệt đối.

✔️ Nghiên cứu nhiều hiệu ứng ánh sáng và màu sắc phù hợp với điều kiện khí hậu Việt Nam.

✔️ Đào tạo đội ngũ kỹ sư, chuyên gia pháo hoa chuyên biệt cho các dịp lễ, Tết và sự kiện quốc gia.

 ☑  Một bước ngoặt quan trọng nữa là Nghị định 137/2020/NĐ-CP, có hiệu lực từ ngày 11/01/2021, cho phép người dân sử dụng pháo hoa dân dụng hợp pháp do nhà máy Z121 – Bộ Quốc Phòng sản xuất và phân phối.
Từ đây, pháo hoa Việt Nam bước sang giai đoạn phát triển mới – phổ biến, an toàn và được quản lý thống nhất trên toàn quốc.

 ☑  Nhờ nỗ lực không ngừng, đến nay Z121 đã cho ra mắt nhiều dòng pháo hoa dân dụng chất lượng cao như:
Giàn phun hoa, Giàn phun viên, Giàn nhấp nháy, Giàn VIP, Vòng xoay hoa lửa,... đáp ứng đa dạng nhu cầu từ lễ hội, đám cưới, khai trương đến sự kiện cộng đồng quy mô lớn.

Pháo hoa Việt Nam ngày nay không chỉ là sản phẩm của công nghệ quốc phòng hiện đại, mà còn là biểu tượng cho niềm vui, sự sáng tạo và niềm tự hào dân tộc.

3.3 Pháo hoa Z121 trong thời kỳ hội nhập và xu hướng 2025

Bước sang thập niên 2020, khi thế giới ngày càng đề cao yếu tố an toàn, thân thiện và tính nghệ thuật trong pháo hoa, Việt Nam cũng nhanh chóng bắt nhịp xu hướng hiện đại hóa.
Với nền tảng kỹ thuật vững chắc của nhà máy Z121, công nghệ sản xuất pháo hoa quốc phòng Việt Nam đã có những bước tiến đáng kể, hướng tới tiêu chuẩn quốc tế về chất lượng, an toàn và thẩm mỹ.

Trong giai đoạn 2021–2025, Việt Nam tập trung vào ba hướng phát triển chính:

✥ Tự động hóa dây chuyền sản xuất:
Z121 đầu tư mạnh vào hệ thống điều khiển và giám sát tự động, giúp mỗi sản phẩm pháo hoa đạt độ chính xác cao, ổn định màu sắc và thời lượng cháy.

✥ Phát triển dòng pháo hoa không tiếng nổ, thân thiện môi trường:
Đây là xu hướng toàn cầu và cũng là mục tiêu lâu dài của pháo hoa Việt Nam: tạo ra ánh sáng rực rỡ, nhiều tầng hiệu ứng, nhưng giảm tiếng ồn và khói bụi, phù hợp với khu dân cư, lễ hội đô thị và các chương trình truyền hình trực tiếp.

✥ Tăng cường sáng tạo hiệu ứng nghệ thuật:
Các sản phẩm pháo hoa Z121 Bộ Quốc Phòng được phát triển với mô phỏng 3D trước khi sản xuất, cho phép kiểm soát hình khối, nhịp bắn, độ phủ ánh sáng và màu sắc đồng đều hơn.
Đây là hướng đi giúp pháo hoa Việt Nam tiệm cận trình độ các nước tiên tiến như Nhật Bản, Ý hay Hàn Quốc – nơi pháo hoa được coi là nghệ thuật biểu diễn ánh sáng quốc gia.

✅ Không chỉ phục vụ trong nước, công nghệ pháo hoa Việt Nam còn hướng tới tham gia các lễ hội quốc tế, khẳng định bản sắc Việt qua ánh sáng – một biểu tượng của sự hòa bình, sáng tạo và niềm tự hào dân tộc.

➥ Với tầm nhìn 2025, pháo hoa Việt Nam không còn chỉ là sản phẩm giải trí, mà là ngành công nghiệp văn hóa kết hợp công nghệ cao, góp phần lan tỏa hình ảnh Việt Nam hiện đại, an toàn và đầy sức sống ra thế giới.